Conditie, wat is het
terug naar begin

Samenhang met uithoudingsvermogen, kracht en lenigheid/coördinatie Je hebt het woord conditie vast weleens een keer gebruikt, zonder daarbij te beseffen wat conditie nu precies betekent. Als we over conditie spreken, spelen de volgende factoren o.a. een belangrijke rol:

• a uithoudingsvermogen;
• b kracht;
• c lenigheid/coördinatie.

Ad a: uithoudingsvermogen
terug naar begin

Wie de uitdrukking "het hebben van een goede conditie" ziet, zal allereerst denken aan een goed uithoudingsvermogen. Problemen met het uithoudingsvermogen vertalen zich ook het eerst in signalen "dat er wat mis is".
Liever de auto nemen, liever de lift nemen, zich te zwaarvoelen, zich zo vaak moe voelen.... het zijn typische indicatoren voor het feit dat er iets met onze conditie aan de hand is.
En ondanks die slechte conditie moeten er soms toch zaken gedaan worden, waarbij we iets van ons lichaam verlangen. Een zwaar meubelstuk dat naar de zolder "gesleept" moet worden, dat laatste spurtje dat nodig was om de bus, of het vliegtuig net niet te missen.... En dan nog een lange tijd de last van die inspanning te ondervinden; met een rood hoofd naar adem snakken, het hart zo voelen bonzen dat we geneigd zijn te denken dat het laatste uur heeft geslagen, het liefst snel een biertje of een sigaretje nemen...

Vergelijking met een motor
terug naar begin

Het is inderdaad een feit dat een goede conditie allereerst afhangt van ons uithoudingsvermogen. ln zoverre de mens een mechanische prestatie levert, al is het alleen al het voortbewegen van zijn eigen lijf, is ons lichaam op te vatten als een motor. Een slechte conditie laat zich dan ook direct vertalen in een motor waar wat mee aan de hand is. De motor raakt snel oververhit, de motor is niet in staat een bepaalde periode een behoorlijke prestatie te leveren. We zullen zien dat die vergelijking met zo'n motor in zekere zin letterlijk waar is. Alles blijkt dan te draaien om het feit dat ons lichaam niet meer in staat is, continu zoveel zuurstof, kortom de brandstof op te nemen die noodzakelijk is voor het leveren van een goede lichamelijke prestatie. Het is alsof we de beste brandstof in de motor gooien, maar dat er iets mis is met het verbrandingsproces. We zullen tevens zien dat onze hartslag ons duidelijk vertelt hoe het met de staat van onze motor is gesteld. Dat hoeft niet te verbazen, omdat de energie die nodig is voor het leveren van een bepaalde prestatie, d.m.v. het in het bloed opgenomen zuurstof naar de verschillende spieren moet worden gebracht. Hoe minder effectief het opnameproces van de brandstof verloopt, hoe meer bloed er moet worden rond gepompt. Terzijde merken we hierbij op dat het uiteindelijk alleen de spieren zijn die de mechanische prestatie leveren.


Relatie met de hartslag
terug naar begin

Een slechte conditie heeft steeds tot gevolg dat onze hartslag bij zelfs een geringe lichamelijke inspanning zal stijgen.
Bovendien zal blijken dat we maar op een zeer laag niveau een continue lichamelijke prestatie kunnen blijven leveren. De reden is gelegen in het feit dat het benodigde zuurstof-proces niet toereikend is en dat andere energie-processen worden aangesproken, processen die echter niet zo lang stand houden, iets wat in de vorm van vermoeidheid ons snel duidelijk wordt.


Ad b: kracht
terug naar begin

Kracht is zeker minder belangrijk als het om een goede conditie gaat. Gemis aan kracht is maar een betrekkelijk gegeven.
Als we een dop op een fles niet kunnen openen zeggen we niet "we hebben te weinig kracht" maar we zeggen "de dop zit vast".
Over spierkracht valt het nodige te zeggen. Wie onze spieren nader bestudeert zal ervaren dat de spiervezels die tezamen een spier vormen niet alle gelijk zijn. Deze verschillen hebben ook consequenties als we het over "de spierkracht" hebben.


Een bekend onderscheid is bijvoorbeeld het verschil tussen rode en witte spiervezels. De fysiologie leert ons dat er veel meer verschillende typen spiervezels bestaan, maar oor ons betoog is dit nu niet van belang.


Verschillende taken van de spieren
terug naar begin

Spieren die voornamelijk uit rode spiervezels bestaan (zeer goed doorbloede spieren) blijken langdurig kracht te kunnen leveren. Spieren die daarentegen uit witte vezels bestaan vertonen een opvallend verschijnsel: de vezels leveren een grotere kracht maar zijn snel uitgeput.

Het belangrijkste wat we hieruit kunnen concluderen is dat spieren kennelijk zowel gebouwd kunnen zijn om een langdurige prestatie te leveren, als een prestatie waarbij grote kracht wordt geleverd maar waarbij snel vermoeidheid zal optreden. Het type spier dat voornamelijk uit witte vezels bestaat, is vooral belangrijk als het gaat om het leveren van plotselinge, zeg maar explosieve krachtsinspanningen, zoals het heffen van een gewicht, het rukken aan een touw, enz.
Spieren die voornamelijk uit rode vezels bestaan zullen vooral een rol spelen bij acties waarbij vrijwel voortdurend inspanning geleverd wordt. Te denken valt aan de beenspieren van een lange afstandsloper of, dat gaat ons allen aan, de rugspieren die onze romp voortdurend overeind moeten houden.


Hangt uithoudingsvermogen af van krachttraining?
terug naar begin

We merken op, dat iedere mechanische prestatie uiteindelijk door de spieren wordt geleverd. In die zin zou het in ieder geval aan te bevelen zijn om de spieren ook afzonderlijk te trainen. Het is immers bekend dat met specifieke krachttraining de kracht van de spieren alsmede de omvang van de spieren toeneemt. We zullen echter zien dat voor de verbetering van het uithoudingsvermogen niet direct aan specifieke krachttraining wordt gedaan. Duursporters zullen in het algemeen geen zware krachttraining ondergaan, omdat een dergelijke training negatieve gevolgen heeft voor hun prestaties. Populair gezegd, krachtpatsers zijn geen marathonlopers en marathonlopers zijn geen krachtpatsers.


Figuurverbetering
terug naar begin

Zonder nu direct het woord bodybuilding te willen gebruiken, merken we op dat er ook een groep mensen is die het plezierig vindt, dat ze er goed uitzien. Onder goed uitzien wordt dan ruwweg verstaan; niet te veel vet en goede proporties.
Indien men echter voldoende traint en men let tevens op het eten van gezond voedsel (in eerste instantie minder vet) dan zal men in ieder geval van overtollig vet afraken!

Voor eventueel plaatselijke versteviging van de spieren kunt u bepaalde oefeningen uitvoeren.


Ad c: lenigheid/coördinatie
terug naar begin

Wat voor kracht geldt, geldt in zekere mate ook voor wat we aanduiden met "lenigheid en coördinatie. Niemand zal het zinvol vinden, dat we een zodanig trainingsprogramma afwerken, dat we als een slangenmens kunnen optreden. Ons gebrek aan lenigheid en coördinatie zullen we vaak verhullen en de noodzaak om onze lenigheid te tonen komt in praktische zaken in feite ook zelden of nooit voor.

Toch is het een bekend feit dat personen die niets aan het onderhouden van een zekere lenigheid doen, later eerder met klachten komen. Hierbij kunnen we denken aan problemen tengevolge van stijve gewrichten en het stijver worden van de spieren met als gevolg, het moeilijker kunnen uitvoeren van bepaalde bewegingen.




Motorische vaardigheden
terug naar begin

Sommige deskundigen vinden dat zaken als motorische vaardigheden (d.w.z.. het kunnen uitvoeren van bepaalde bewegingen) ook in ons rijtje opgenomen dienen te worden. Natuurlijk is het zo, dat het hebben van een goede conditie niets zegt over onze vaardigheid in de beoefening van een bepaalde sport. Andersom zegt een bedrevenheid in een bepaalde sport dikwijls wel iets over de noodzaak van het hebben van een bepaalde conditie.

Motorische vaardigheden worden doorgaans gekoppeld aan bepaalde vormen van sport. De opslag bij tennis, het swingen met de golfclub bij golf, het nemen van een penalty bij voetbal, etc. Het zijn typische voorbeelden van een motorische vaardigheid die vooral bij het beoefenen van een bepaalde sport naar voren komt.


Verschillende vormen van kracht
terug naar begin

Wie in boeken over training leest, zal zien dat bij de definitie van conditie ook nog verschillende vormen van kracht worden besproken. Zo treft men aan:

• maximale statische kracht: dat is de maximale kracht die men kan uitoefenen tegen een vast object. (Deskundigen spreken hierbij van: een "onoverwinlijke weerstand"). Zo'n maximale kracht kunnen we slechts gedurende een zeer korte tijd volhouden (paar seconden tot maximaal 10 seconden).
• dynamische kracht. dit is de kracht die we uitoefenen terwijl de spier in beweging is. Denk maar eens aan het fietsen; voortdurend spannen we bepaalde spieren aan terwijl de trappers ronddraaien. Een ander voorbeeld is het wegstoten van een voorwerp (denk bijvoorbeeld aan het kogelstoten). Gedurende het uitoefenen van de stoot wordt in een korte tijd een kracht opgebouwd (in trainingsboekjes spreekt men vaak van "explosieve kracht") terwijl de arm zeer snel beweegt en dus ook de spieren zeer snel bewegen.

Sport in relatie tot uithoudingsvermogen, lenigheid/coördinatie en kracht
terug naar begin

In dit gedeelte zullen we een rijtje sporten/bezigheden noemen met een ruwe indicatie wat een en ander inhoudt voor de drie genoemde factoren van conditie. Let wel het gaat hier om een zeer ruwe indruk en niet om "een wetenschappelijk gemeten gegeven".



Conclusies met betrekking tot de lijst
terug naar begin

Er zijn een aantal opvallende zaken. Ten eerste valt op dat zwemmen in feite het hoogste scoort.

De sporten die vervolgens in het vizier komen als het om uithoudingsvermogen gaat, zijn joggen en fietsen (hard). We hebben hier met name te maken met duursporten. Aangezien joggen en fietsen voor bijna iedereen uitvoerbaar is, (men hoeft niet over bijzondere hulpmiddelen te beschikken, goede loopschoenen niet meegerekend!) zullen we onze trainingsschema's hier in eerste instantie op richten.

Voor de categorie lenigheid/coördinatie zijn er tenminste twee vanzelfsprekende toppers n.l. gymnastiek en yoga.

Wie tenslotte zijn spieren in kracht wil laten toenemen zal, hoe kan het ook anders, vooral aan training m.b.v.. gewichten moeten denken. Opvallend bij deze trainingsvorm is wel dat er in de bovenstaande lijst niet gescoord wordt bij lenigheid/coördinatie en uithoudingsvermogen. Deze uitspraak lijkt opvallend omdat ook het enige tijd in de lucht houden van een zwaar gewicht, berust op een uithoudingsvermogen. In dit geval spreekt men echter van een lokaal uithoudingsvermogen, d.w.z.. een uithoudingsvermogen dat slechts betrekking heeft op de inspanning van een zeer beperkt aantal spieren.

Test uw conditie
terug naar begin

Er zijn in eerste instantie 2 belangrijke factoren die uw conditie bepalen, n.l.

• het feit of u al of niet overgewicht hebt (misschien ook wel ondergewicht)
• uithoudingsvermogen

Test overgewicht
terug naar begin

Het gaat om de deling: gewicht/lengte in het kwadraat Het gewicht wordt in kilogrammen opgegeven en de lengte in meters. De waarde dient tussen 20 - 25 te liggen. Bij een uitkomst van 25 - 27 spreken we van een "neiging to overgewicht". Van 27 - 30 spreken we van "overgewicht en boven de 30 spreken we van een ernstig overgewicht. Van 18 - 20 is er een neiging tot ondergewicht en voor een waarde van minder 18 spreken van een ernstig ondergewicht.
Deze waarde gelden voor het lichaam in een volgroeide fase. Voor kinderen zijn er andere grenswaarden. Er is geen verschil tussen jongens en meisjes. Een te hoge waarde duidt op te veel vet. Bij body buildiers treedt er een afwijkend patroon op door de toename van spierweefsel.


Cooper-test, voor bepalen van het uithoudingsvermogen
terug naar begin

De Cooper test is goed gedocumenteerd, maakt onderscheid tussen geslacht en leeftijdscategorie en wordt alom in de wereld toegepast. In het nu volgende zullen we de test alsmede de resultaten en hun interpretatie beschrijven om vervolgens ook naar de kritiek die men op deze test kan hebben te kijken. Bij deze test is het de bedoeling om in 12 minuten zover mogelijk te komen (maximale inspanning).

De volgende tabel geeft een indeling naar af te leggen afstand in meters:

Nog een enkel woord over de indeling in categorieën. Als u een getrainde trimmer bent, zult u waarschijnlijk in de categorie "redelijk" vallen. De fanatieke trimmer zal in de categorie "goed" komen en de topsporten valt de eer te beurt om in de categorie "zeer goed" terecht te komen. Voor de categorie "goed" geldt doorgaans dat we deze conditie alleen door goede training kunnen onderhouden.

Bezwaren Cooper test
terug naar begin

Ondanks het feit dat de test goed is gedocumenteerd bestaat er de nodige kritiek op de kwaliteit van deze test. Het gevaar schuilt in het begrip "maximale inspanning". Wat is "maximaal" en hoe bepaalt een individu nu of het maximum bereikt is? Iemand die de opdracht enigszins kan inschatten, weet dat men niet "al rennend" er van door moet gaan; men zal zo mogelijk in een stevige "jogging-pas" moeten gaan. Men zal in ieder geval zo gelijkmatig mogelijk moeten gaan, want iedere overschatting aan het begin wordt aan het eind duur betaald.

Een bezwaar is ook, dat we op geen enkele wijze weten wat de hartfrequentie was, zowel voor de start als na afloop van de 12 minuten. Dit soort gegevens zou een dergelijke test ongetwijfeld waardevoller maken. Men heeft tenslotte uitgezocht dat de betrouwbaarheid van de Cooper-test 70% is, dwz. gemiddeld genomen wordt 70% van de personen die de test ondergaan in een juiste klasse ingedeeld.

terug naar begin